James Gleeson

James Gleeson (1905 - 2008)

Gleesoon'nun imgesinde din, mitoloji, temiz vücutlar ve değişik kafalar vardır.

Lilith'in ölümü dersek resmin özetini çıkarmış oluruz. Yerde yatan kadın lilith, ayaktaki çıplak adam Adem'dir.   En arkada yatan ise doğmaya çalışan Havva'dır (erkekvari olarak resmedilmesi; mitlerde "Havva, Adem'in kaburga kemiklerin yaratılmıştır" ibaresinden kaynaklanır. Havva bir nevi Adem'in temsilidir.). 7 tane karalar içindeki insanlar ise Adem'in aklındaki gelecek kötülükleridir.

Ortadaki göl ikiye ayrılmış. Bunu Adem ile Lilith'in ayrı görüşleridir. Su hayatı temsil ettiği için ikisininde sular birbirine karışmaz. Bu gölün üstünde Havva'nın olması ironiktir. Çünkü doğan Havva bunların özütünden doğmuştur. Adem Havva'dan asla büyük olamayacaktır da böylelikle. İlginç bir ayrıntı da vardır. Gölün sağ tarafı biraz kurumuştur. Kuruyan bu yer Lilith'in kanıdır aynı zamanda. Çünkü yerde yatan Lilith Sağ tarafını tutar. Beyniyle hareket ettiği için sağ ona daha yakındır. Gölün kuruyan kısmı ise Havva'yı çok etkileyecektir. Çünkü beyin suyundan az girecektir vücuduna.

Tablodaki renk uyumu neredeyse kusursuzdur. Adem'in bedeni ile Havva'nın bedenindeki tonlar aynıdır. Yerdeki kan Lilith'in kanıdır. Kırmızıdır. Ana renktir. Adem sarı tonuyla, Lilith kırmızı tonuyla Havva'yı doğurur. Yani turuncu tonunu. Kara giysi giyenlerde içteki zıtlıklar ve bunların doğuracağı kötülüklerdir. Beyaz başlılar ama giysileri siyah. Toplum, normları, din, aile ve buna benzer toplumsal yaşantıları betimler gibidir. Başları beyaz ve iyi bir şey yaptıklarını düşünüyorlar ama giysileri siyah. Göremiyorlar.

Burada yunan mitolojinine gönderme de vardır. Dünyanın yaratılış mitinde Uranos ile Gaia arasındaki olaylar görünür. Yeryüzünün ırzına geçen gökyüzü. Bunların devamında dağların oluşumu falan.

Arkada oluşan fırtına gelecek kötü günlerin habercisidir. Kötü günlere tahminde bulunursak da; Nuh mitini gösterebiliriz. İnsansoyunun biraz hastalıklı tarafları doğmaya başlıyor fırtınada.

Lilith'in vurulduğu yerinden bir çiçek açmış gibidir. Vurulduğunun farkında ama üzgün değil. Asi kişiliğinin arkasında adalet taşıyor. Kısa saçlı olarak gösterilen Lilith kendine bakan ve avcı bir kişiliktir. Avlanırken saçları dikkatini dağıtmasın diye. Kendine baktığı kısmı ise bunun erkek gibi değilde kadın gibi göstermeye çalışmasıdır.

7 Adam. 7 günahım temsili gibidir ama paradoks bir şekilde bunların habercisidir de aynı zamanda. İstemeden gelen günahlar, Lilith'in kanıyla toprağa gömülecektir.

Dave Lebow

Dave Lebow

Hala yaşamakta olan Lebow pek keşfedilmemiş ama bana kalırsa ilerde adından çok konuşulacak ender isimlerden biri. Eserleri kah bir korku filminden kah bilim-kurgu filminden fırlamış gibidir ve tabi ki içlerindeki imge yüklü darbeler çok fazladır.

Orta yaşlı bir erkeğin kadın ilişkilerinden dine bakış açısını dahi anlatan bu eser belkide herkesin yaşadığı bir iç hesaplaşmadır veya cinnetin bizzat resmidir.

7 melek adamı kanla yıkıyor. Burada 7 baş meleğe gönderme yapıldığı kesindir. Din metaforundan kendi düzlemine geçerken aksaklıklar yaşayan adam, kanı istese de istemese de vücuduna alacaktır. Dinden sıkılmıştır belkide. Altın kaselerden akan kanı istiyordur. Zengin olma isteğinin açık bir kanıtıdır ayrıca. Sağ elin olmayışı adamın koyu bir dindar olduğunu gösterir. Sol el daima dini kalbi temsil eder. Sol elini havada tutar ve cinnet halindeki kendisini durdurmak istemez. Meleklerin kadın oluşu adamın saflığıyla alakalıdır. Çocukluğundan beri saf olan düşünceleri ona böyle ihanet ediyor. Kanlı bir banyo sefasıyla hemde!

Altında yanan insanlar ya önceden alındığı insanlardır ya da cinnet halindeki kendisinin o insanları yakma isteğidir. Sağ kaburga kısmının parçalanması önemli bir ayrıntıdır. Eski inanışlarda kadın erkeğin kaburgalarından yapılmıştır. Adamın cinneti büyük bir ihtimalle bir kadın yüzündendir.

Altta yanan 6 kişi vardır. Biri kendisidir (elleriyle yüzünü örtüp yere bakan kişi), biri annesidir (sağdan ikinci), biri babasıdır ( en sağdaki) biri karısıdır (en soldaki), en sonraki kişi ise kuşkusuz adamın öteki halidir. Sağ eli arkasında sol eli yukarıda eğleniyormuş gibi bir hali vardır. Adam kendi acısının içinden eğleniyor cinnetinden. 6. kişi kişi bunu çizen Lebow'dur. İmzasının yanında yanan bir yüz.. O bunları bize aktardığı için sadece çığlık atıyor. Eğlenerek de atıyor olabilir bu çığlığı...

Yananlardan annesi olan oğlunun yanan vücuduna girmek istiyordur sanki. Deniyor ama oğlunun etini koparmaktan başka bir şey yapamıyor. Anneler zaten istemeden çocuklarını yakmaz mı?

Kendi dininde kaybolmuş bir adamın cinnet hali, yaşamından asla bağımsız değildir. Özellikle meleklerin etrafı karanlıktır. Bu adam bir yerde hata yapmış. Ya dini yanlış anlamış ya da cinnet halinde karanlıklarda kaybolmaya çalışmaktadır....

Bir tiyatro sahnesini andırır bu eser. Yaşamın bir tiyatral tarafı bir de acı tarafı vardır.

Küçük bir kız durgun ifadelerle seyircilere bakar sanki. Şimdi ne olacak diye. İki tabut vardır. Biri kuşkusuz yerdeki adama aittir. Bu adam kızın babasıdır. Öteki tabut ise kızın elindeki bebeğe aittir. Bebeğin anne olma ihtimali yüksektir. Kız annesini kıskanmıştır. Elektra kompleksinin görüldüğü yerde tam olarak burasıdır. Kız babasını zihninde öldürmüştür. Annesini ise kendisiyle özleştirecek şekilde bebeği konumuna sokmuştur. Kız zihnindeki aşık olduğu babasının imgesini resim yapıp duvara bile asmıştır. Önemli olan tabutlardan hangisine koyacaktır onları? Yerdeki tabut kimi alacaktır içine. Kız bunu seyirciye sorar gibi duruyor. Kızın kendi içinde büyümeye başlayan çelişkileri ve takıntılaşmaya yüz tutmuş elektra kompleksi içinden çıkılamaz bir durumu gösteriyor.

Önemli bir ayrıntıda ayakta olan tabutun açık olmasıdır. Kız Tabuttan bir şeyde almış olabilir. Öldürdüğü annesinin sembolü olan bebeği de almış olabilir oradan. Gelecekteki halinin geçmişe dönüşü gibi bir gezinti yapıyor iç dünyasında. Ölen ne olursa olsun kız soru soruyor bize:

Hangi ölü hangi tabuta? Hangi beden hangi resme ait? Doğanın ötesinden gelen iç güdülerin cevabı nedir sizce?